9 grudnia w siedzibie Ministerstwa Cyfryzacji odbyło się VI spotkanie Grupy ds. dostępności zasobów internetowych Szerokiego Porozumienia na Rzecz Umiejętności Cyfrowych. Podsumowaliśmy prace Grupy w 2016 roku. Dyskutowaliśmy o dyrektywie w sprawie dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych, III edycji Dobrych praktyk obsługi osób z niepełnosprawnością”, Związku Banków Polskich oraz o pracach Sekcji e-zdrowie, życie bez barier”, Polskiego Towarzystwa Informatycznego.

Uczestników spotkania przywitał Lider Cyfryzacji, Włodzimierz Marciński, który wyraził wsparcie dla Grupy oraz podkreślił istotę jej działania. – Zdobycze świata cyfrowego mogą zarówno pomagać, jak i utrudniać codzienne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami. Coraz więcej usług jest dostępnych drogą cyfrową, a niektóre wyłącznie tą drogą. Dla Środowiska, któremu Państwo się poświęcają niezwykle ważne jest, żeby te najnowsze rozwiązania były dostępne. Wiele zależy właśnie od Państwa pracy i zaangażowania, aby tak szybko rozwijające się technologie były produktywne dla środowiska osób z niepełnosprawnościami.

Czy był to dobry rok dla dostępności?

Jednym ze strategicznych dokumentów, które w 2016 roku powstały w Ministerstwie Cyfryzacji jest Program współpracy ministra cyfryzacji z organizacjami pozarządowymi”. Szerokie Porozumienie na Rzecz Umiejętności Cyfrowych oraz Grupa ds. dostępności zasobów internetowych w tym dokumencie zostały zapisane jako ciało opiniotwórczo-doradcze obok Rady do Spraw Cyfryzacji. Z tego zapisu powinny wynikać działania Grupy na kolejny rok. Ważnym efektem tegorocznych prac Grupy jest powołanie Rady Ekspertów, której zadaniem jest doradztwo, udzielanie rekomendacji i opinii w sprawach spornych oraz promowanie pozytywnych praktyk, poprzez tworzenie Białej Księgi – listy firm i instytucji rekomendowanych do przeprowadzenia badań dostępności stron, szkoleń z zakresu dostępności www i dokumentów, tworzenia stron internetowych w oparciu o standard WCAG 2.0. Planowany jest postulat o zamieszczenie informacji zarówno o Radzie, jak i Białej Księdze, na stronie Ministerstwa Cyfryzacji.

Przewodniczący Grupy ds. dostępności zasobów internetowych, Artur Marcinkowski zaakcentował również towarzyszący nam w tym roku temat budowania świadomości oraz przełamywania stereotypów związanych z dostępnością, jak powiedział: Dostępność wciąż kojarzona jest przede wszystkim z osobami z niepełnosprawnościami, należy jednak pamiętać, że dostępność dotyczy wszystkich, niezależnie od wieku, niepełnosprawności, używanego sprzętu i oprogramowania. Dostępność adresowana jest do wszystkich użytkowników.

Ten rok był również pracowity dla firm świadczących usługi telekomunikacyjne w związku z wdrażaniem Rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z 26 marca 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących świadczenia udogodnień dla osób niepełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych.

Jak czytamy w podsumowaniu Moniki Kulik, Eksperta ds. Społecznej Odpowiedzialności Orange: Realizacja wytycznych Rozporządzenia jest częścią większego procesu, który tak naprawdę nie kończy się, ale wprowadza w firmie zmiany w odpowiedzi na oczekiwania klientów o specjalnych potrzebach. Podstawą jest zmiana sposobu myślenia, jest to więc proces długotrwały i wymagający ciągłej pracy edukacyjnej, aby przełamać pewne bariery czy obawy. Taki proces wymaga też stałego monitoringu i wprowadzania kolejnych rozwiązań. W naszym przypadku proces ten jest wpisany w strategię społecznej odpowiedzialności firmy w obszarze integracji cyfrowej.

III edycja Dobrych Praktyk

Trwają prace nad kolejną, trzecią już edycją dokumentu regulującego kwestię obsługi osób z niepełnosprawnościami w sektorze bankowym. Już teraz możemy wskazać wypracowane i osiągnięte cele jak: doskonalenie oferowanych usług, poprzez dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, poprawienie jakości obsługi klienta, jak również szkolenia kadr z wykorzystaniem "Dobrych praktyk", powiedziała Małgorzata Drewczyńska ze Związku Banków Polskich.

III edycja Dobrych praktyk”, nad którą obecnie pracujemy posiada formułę kompendium wiedzy, dzięki czemu możemy zaadresować ją do szerokiego grona odbiorców. Zależy nam szczególnie na edukacji pracowników bezpośredniej obsługi, tak aby wiedzieli jak powinni zachować się w stosunku do klientów o specjalnych potrzebach. Będziemy dążyli do tego aby III edycja Dobrych praktyk obsługi osób z niepełnosprawnością” dotarła do każdego pracownika banków – wyjaśniła Marta Walaszczyk-Szymańska, Przewodnicząca Zespołu Redakcyjnego ds. obsługi osób z niepełnosprawnościami przez Banki.

Dostępny bankomat

Projekt Dostępny Bankomat to kolejna nowość, nad którą trwają prace Związku Banków Polskich. Zakłada przygotowanie serwisu internetowego w pełni dostępnego dla wszystkich użytkowników sieci, który będzie umożliwiał dostęp do pełnej bazy bankomatów. Szczególne wyróżniki tej bazy to:

  • oznaczenie bankomatów, które zostały wyposażone w udogodnienia dla osób narażonych na wykluczenie cyfrowe,
  • instrukcje obsługi konkretnego bankomatu ułatwiające dostęp osobom o specjalnych potrzebach (przede wszystkim niewidomych i słabowidzących).

Podczas spotkania pojawiły się ciekawe propozycje związane z projektem jak np. potrzeba informowania o nieczynnych bankomatach zgłoszona przez Mateusza Ciborowskiego, czy propozycja Piotra Witka, stworzenia aplikacji umożliwiającej zapoznanie się z obsługą bankomatu na ekranie komputera.

Edukacja, edukacja i jeszcze raz edukacja

Istnieje zgoda co do potrzeby rozwoju i wspierania różnych form edukacji pracowników, studentów, seniorów oraz najmłodszych.

Coraz bardziej widoczna jest potrzeba współpracy w dziedzinie edukacji i zaangażowanie szkół wyższych. Zainteresowanie tym tematem wyraziła dr. Katarzyna Trynda, Prodziekan ds. dydaktycznych Kierunków Informatyki oraz Inżynierii Biomedycznej, Wydziału Informatyki i Nauki o Materiałach Uniwersytetu Śląskiego, wskazując, że jest to właściwy czas na podjęcie takiego działania.

Jak mówił podczas spotkania Tomasz Hupało – Urząd Komunikacji Elektronicznej otrzymuje wiele sygnałów o potrzebie edukacji seniorów, które wprost mówią o dużym problemie wśród osób starszych w korzystaniu z płatności elektronicznej. Przełamaniem tej bariery byłaby możliwość ćwiczeń dla tej grupy na atrapach terminali płatniczych oraz bankomatów. Seniorzy stanowią liczną grupę docelową jeśli chodzi o potrzeby związane z bankowością elektroniczną i e-administracją, z której usług można już dziś skorzystać za pośrednictwem swojego banku.

Potrzebę edukacji oraz chęć wsparcia podkreśliła również Pani Małgorzata Piątkowska z Polskiego Towarzystwa Informatycznego Sekcja e-zdrowie, życie bez barier” – Chcemy połączyć wiedzę informatyczną wielu specjalistów z różnych dziedzin, chodzi o to żeby poprawić jakość życia każdego człowieka. Mam tu na myśli, nie tylko o osoby z niepełnosprawnościami, również osoby starsze, każdego obywatela. Jeśli wdrożymy dostępność dla osób narażonych na wykluczenie cyfrowe poprawimy jakość dla wszystkich użytkowników, jest to cel naszych działań.

Nadchodzące wyzwania

Po 4 latach prac, 26 października Parlament Europejski przyjął dyrektywę o dostępności publicznych stron internetowych i aplikacji mobilnych. Dokument omówiła Monika Szczygielska, Wiceprzewodnicząca Rady Fundacji Widzialni.

Więcej na temat dyrektywy można przeczytać w artykule pt. Europosłowie przyjęli dyrektywę o dostępności www”.

Najbliższe 2 lata to wyzwania związane m.in. z wdrożeniem mechanizmów monitoringu i kontroli dostępności www. Oznacza to potrzebę współpracy Grupy z Ministerstwem Cyfryzacji na co zwrócił uwagę Tomasz Napiórkowski, Dyrektor Departamentu Rozwoju Usług Cyfrowych i Otwartości Danych Ministerstwa Cyfryzacji. Wskazał także, że liczy na współpracę przy zapewnieniu dostępności integrowanych właśnie serwisów www administracji centralnej. Duże emocje wciąż wywołują zagrożenia płynące z outsoursowania usług administracji publicznej do podmiotów komercyjnych. Kierunek ten wydaje się być nieuniknionym, dlatego warto dopisać dostępność stron internetowych i oferowanych przez banki usług do listy czekających nas w nadchodzącym czasie wyzwań.

Jak wyjaśnia Jacek Zadrożny – Rząd powierza coraz częściej swoje zadania podmiotom komercyjnym, czego przykładami są wnioski o zasiłek wychowawczy (500+) i profil zaufany. W tym wypadku podmiotami są banki, chociaż można sobie wyobrazić także współpracę tego rodzaju z firmami telekomunikacyjnymi, a nawet dużymi sklepami internetowymi. Podmioty te są efektywniejsze od administracji publicznej, ale nie są zobowiązane do tworzenia systemów teleinformatycznych w zgodzie z wymaganiami dostępności (WCAG 2.0), analogicznie do podmiotów realizujących zadania publiczne. Skutek tego jest taki, że systemy służące obywatelom nie są dla nich dostępne. Ministerstwo Cyfryzacji powinno oczekiwać od podmiotów komercyjnych, by przynajmniej interfejsy do składania wniosków do administracji publicznej były zgodne z wymaganiami dostępności, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności (...). Oczekiwanie dostępności powinno być zawarte w dokumentach opisujących zasady współpracy oraz w umowach pomiędzy rządem i podmiotami komercyjnymi.

Grupa ds. dostępności przychyla się do stanowiska wyrażonego przez Piotra Witka, że – SPRUC powinno niezależnie od działań Ministerstwa Cyfryzacji przygotować zalecenia dotyczące wdrażania programów rządowych poprzez systemy komercyjne.

Jednym z najważniejszych dokumentów powstałych w ramach prac Grupy jest Mapa Dostępności. Wciąż jednak jest niewystarczająco rozpowszechniona wśród podmiotów publicznych. Być może bardziej aktywne promowanie rozwiązań w niej zawartych usprawniłoby powołanie Liderów Dostępności – osób kompetentnych, posiadających odpowiednie narzędzia, które zadbają o dostępność w jednostkach administracji, które reprezentują.

Przykładowe działania

W nadchodzącym roku czeka nas szereg inicjatyw Grupy związanych z dostępnością:

  • Widzialni WatchDog – projekt mający na celu monitorowanie dostępności działań administracji państwowej w przestrzeni Internetu. Zaangażowanie użytkowników Sieci w działania strażnicze.
  • Konkurs Lider Cyfrowej Dostępności – promowanie działań i postaw osób, szczególnie wyróżniających się poprzez swoją aktywność na rzecz zwiększenia dostępności do zasobów cyfrowych dla wszystkich użytkowników niezależnie od ich wieku, niepełnosprawności, używanego sprzętu i oprogramowania.
  • Accessibility Camp 2017 – spotkanie poświęcone w szczególności dostępności stron internetowych. Również działaniom wspierającym jednostki objęte obowiązkiem wdrożenia postanowień dyrektywy w sprawie dostępności.